آموزش مجازی؛ عبور از مرزهای زمانی و مکانی

از جمله مسائل و حوزه‌هایی که در شرایط ناشی از شیوع کرونا تحت تاثیر قرار گرفت، آموزش دانش‌آموزان و دانشجویان بود. نهاد آموزش که در بسیاری از کشورها به روش سنتی تهیه و تدوین شده است، از زمان شیوع کووید ۱۹ با مشکل تعطیلی مستمر روبه‌رو و سبب‌شد در برخی کشورها تمهیداتی برای برقراری آموزش مجازی در نظر گرفته شود. به‌کاربستن برخی سامانه‌ها در دانشگاه‌ها و نیز برنامه‌هایی نظیر «شاد» برای دانش‌آموزان از جمله این اقدامات در کشور ما بود. البته باید گفت برای رسیدن به یک برنامه آموزشی مجازی ایده‌آل همچنان راه بسیاری پیشِ رو داریم.

در این خصوص گفت‌وگویی با زهره دهدشتی شاهرخ، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی ترتیب دادیم که مشروح آن را در ذیل می‌خوانید؛

راه آینده، آموزش مجازی است

دهدشتی در ابتدای این گفت‌وگو اظهار داشت: با توجه به بحران ویروس کرونا در جهان و در ایران و تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها جهت حفظ سلامت دانش‌آموزان، دانشجویان، معلمان و استادان، چاره‌ای جز انتخاب سیستم آموزش مجازی در ایران و کشورهایی نظیر ایران نبوده و نیست.

راه آینده، آموزش مجازی است و در کشورهای پیشرفته دنیا و در دانشگاه‌های معتبر مانند ام آی تی دوره‌های آنلاین در کنار دوره‌های آموزش سنتی ارائه می‌شود. ولی در کشور ما همچنان سیستم آموزش سنتی ترجیح داده می‌شد و چنین به‌نظر می‌رسید که برنامه‌ریزی چندانی در این زمینه انجام نگرفته‌است. اما در طی روزهای اخیر، تجربه عملی در دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه‌های دیگر ثابت کرد، این سیستم آموزشی هم می‌تواند موفق باشد و با وجود نداشتن سابقه قبلی در زمینه آموزش مجازی بیش از ۹۴% کلاس‌ها به طور مجازی برگزار شده است. همچنین این تجربه عملی به ما نشان داد که به کمک افراد متخصص در زمان بسیار کمی می‌توانیم تا حد قابل قبولی امکانات را برای آموزش مجازی فراهم آوریم که امیدوارم این راه ادامه یابد.

تعامل و مشارکت بالای دانشجویان در روش آموزش مجازی

دهدشتی در خصوص تعامل و مشارکت بالای دانشجویان در روش آموزش مجازی گفت: کیفیت تعامل و مشارکت دانشجویان در این شیوه آموزشی بالا است و همچنین تعامل بسیار خوبی میان استاد و دانشجو برقرار است و حتی زمان کلاس‌ها بیش از شیوه آموزش سنتی به طول می‌کشد و دانشجویان علاقمندی بسیاری به آموزش مجازی نشان می‌دهند. هر چند نباید فراموش کرد در روش سنتی، تعامل رو در رو  و چهره به چهره بین استاد و دانشجو برقرار است که می‌تواند از این لحاظ، کیفیت بالاتر و تاثیرگذارتری را دارا باشد.

تجارب آموزش مجازی

دهدشتی در خصوص تجربه‌اش از روش آموزش مجازی بیان‌داشت: از جمله مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، این است که ما نمی‌توانیم همان سیستم آموزش سنتی را در آموزش مجازی پیاده کنیم و نیازمند استفاده از تکنولوژی‌ها و روش‌های نوین آموزشی هستیم. در این راستا باید کلاس‌های آموزشی استادان جهت بهره‌گیری بالاتر از این سیستم برگزار شود و همچنین پرسنل پشتیبان هم باشند تا برخی مشکلات فنی را حل کنند. قطعا اگر اقدامات و تمهیدات لازم در این خصوص فراهم باشد، استادان با مشکلات کمتر مواجه می‌شوند و آموزش به بهترین نحو می‌تواند ارائه شود.

وی افزود: تجربه من در سمت مدیرگروهی نشان‌داد که بسیاری از فرآیندهای کاری به طور سنتی طراحی شده‌اند که باید مورد تجدید نظر قرار گیرند و متناسب با شرایط آموزشی مجازی تهیه و تدوین شوند. اما به طور کلی با توجه به اینکه آمادگی قبلی برای آموزش مجازی نداشتیم ولی نتیجه از نظر من رضایت‌بخش است .

آموزش مجازی؛ فراتر از زمان و مکان

دهدشتی در خصوص آموزش مجازی و تفاوت آن با آموزش حضوری گفت: آموزش مجازی دارای نقاط قوتی است که از آن جمله می‌توان به فراتر بودن از زمان‌ها و مکان‌ها اشاره کرد. به عبارتی این روش آموزشی دارای محدودیت زمانی و مکانی نیست و دانشجویان می‌توانند کلاس‌های ضبط شده را مجددا در زمان و مکان مناسب مشاهده کنند. همچنین آموزش آنلاین به دانشجویان شاغل این امکان را می‌دهد که بدون صرف زمان و هزینه جهت رفت و آمد در هر نقطه امکان دسترسی به کلاس درس را داشته باشند. علی الخصوص برای دانشجویان شهرستانی که مجبور به گرفتن مرخصی و صرف هزینه جهت  رفت و آمدند، این روش می‌تواند بسیار مناسب باشد. اما موفقیت این روش تا حدود زیادی منوط به فراهم بودن زیرساخت‌های لازم در سطح کشور و مراکز آموزشی است. چه‌بسا بسیاری از دانشجویانی که در مناطق محروم هستند، قادر به تامین امکانات این امر مانند لپ تاپ و یا گوشی های هوشمند و مناسب نیستند. بنابراین واضح است که در یک جامعه ناهمگن باید شرایط متفاوت را نیز لحاظ کرد و بعد به اقدامی تصمیم گرفت. همچنین از جمله مشکلاتی که در این روش آموزشی وجود دارد در مواردی از قبیل عدم دسترسی به اینترنت یا پایین بودن سرعت اینترنت و نداشتن ساز و کار مناسب برای گرفتن آزمون است که باید همه این موارد لحاظ شوند. اما در روش سنتی با چنین مشکلاتی رو به رو نیستیم و تعامل رو در رو و چهره به چهره استاد و دانشجو می‌تواند به مراتب دارای تاثیرگذاری بسیاری بیشتر باشد.